Συνέχιση ή όχι της απαγόρευσης φυτεύσεων αμπελώνων ;

    Συνεχίζεται η αβεβαιότητα για τα δικαιώματα φύτευσης αμπελώνων, καθώς στις προτάσεις της Κομισιόν για τη νέα ΚΑΠ το ευαίσθητο αυτό ζήτημα λάμπει διά της απουσίας του. Εν τω μεταξύ έκθεση της Copa-Cogeca επισημαίνει ότι η απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης, εισάγει τον κίνδυνο να οδηγηθούμε σε αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος δια μέσω της βιομηχανικής αμπελοκαλλιέργειας, περισσότερο εντατικής εις βάρος των εκμεταλλεύσεων οικογενειακού χαρακτήρα, καθώς επίσης να οδηγηθούμε σε σοβαρές ανισορροπίες στη διατροφική αλυσίδα. 

    Πάντως, σύμφωνα με το…

ρεπορτάζ της εφημερίδας Agrenda, όλα τα ενδεχόμενα παραμένουν ανοιχτά. Άλλωστε η Κομισιόν είχε ξεκαθαρίσει εδώ και καιρό ότι δεν θα «αγγίξει» τους κανονισμούς για την Κοινή Οργάνωση Αγοράς οίνου πριν από το 2012, όταν θα συνταχθεί η ενδιάμεση έκθεση της συγκεκριμένης ΚΟΑ.

    Η Κομισιόν έχει ζητήσει από τα κράτη – μέλη να συμπληρώσουν ένα εκτενές ερωτηματολόγιο, που θα αποτυπώνει τις εξελίξεις του αμπελοοινικού τομέα την τελευταία δεκαετία, με σκοπό να συνταχθεί η έκθεση αξιολόγησης και να αποφασιστεί προς τα πού θα κινηθεί η πολιτικής της.

­Η επιστολή

    Η συνέχιση ή όχι της απαγόρευσης φυτεύσεων αποτελεί σημείο κλειδί για το μέλλον της ΚΟΑ οίνου. Μέχρι σήμερα 12 οινοπαραγωγά κράτη μέλη έχουν ζητήσει από την Κομισιόν να συνεχιστεί η απαγόρευση των φυτεύσεων και μετά το 2015, ενώ η χώρα μας ακόμη δεν έχει ακόμη συνυπογράψει τη σχετική επιστολή. Πάντως για να συνεχιστεί η απαγόρευση των νέων φυτεύσεων, θα πρέπει να εξασφαλιστεί και η στήριξη άλλων κρατών.

    Όσον αφορά τις θέσεις που έχει διατυπώσει η Κομισιόν στις νομοθετικές της προτάσεις, οι ειδικοί της FranceAgriMer, της υπηρεσίας του γαλλικού υπουργείου Γεωργίας που είναι αρμόδια για τις αγορές, επισημαίνουν δύο ενδιαφέροντα σημεία:

    Πρώτον, επανέρχεται στο προσκήνιο το θέμα των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης, δηλαδή αποσυνδεδεμένες ενισχύσεις που καταβάλλονται ανεξάρτητα από τον όγκο της παραγωγής. Τα κεφάλαια για την καταβολή των ενισχύσεων αυτών μπορούν να προέλθουν από τον εθνικό φάκελο στήριξης της αμπελουργίας.

    Μέχρι σήμερα, πολλά κράτη προτιμούσαν τα χρήματα να δίνονται για μέτρα αναδιάρθρωσης των αμπελώνων, για επενδύσεις, ενίσχυση της απόσταξης, μέτρα προώθησης και προβολής και άλλες πολιτικές.

Μια και έξω

    Υπό το ισχύον καθεστώς, τα κράτη μέλη μπορούσαν να αναθεωρούν τον τρόπο κατανομής των χρημάτων κάθε χρόνο, όμως η Κομισιόν θέλει να αλλάξει τον κανόνα αυτό χάριν απλοποίησης.

    Έτσι, προτείνει το κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει πριν από την 1η Δεκεμβρίου του 2012 αν επιθυμεί δικαιώματα ενιαίας ενίσχυσης για τους αμπελουργούς του, για την περίοδο 2014-2020.

Μετά από την προθεσμία αυτή, τα κράτη δεν θα μπορούν να αλλάξουν γνώμη.

    Δεύτερον, ανοιχτό παραμένει το θέμα της σχέσης του αμπελοοινικού τομέα με τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Η Κομισιόν προτείνει νέα εργαλεία, ανοιχτά σε όλους τους κλάδους της παραγωγής. Σκοπός είναι η δημιουργία ενός ταμείου ύψους 3,2 δισ. ευρώ, που θα χρησιμεύει για τη διαχείριση φυσικών

ή οικονομικών κρίσεων.

    Σύμφωνα με τη FranceAgriMer, «με τη νέα ΚΑΠ, δεν συζητάμε πια ανά κλάδο παραγωγής αλλά ανά κεφάλαιο, ανά μεγάλα οριζόντια μέτρα. Η αμπελουργία θα πρέπει να βρει τη θέση της στις διαπραγματεύσεις αυτές».

    Μέσα στο επόμενο διάστημα οι αμπελουργοί και τα κράτη μέλη θα πρέπει να απαντήσουν στο ερώτημα αν θέλουν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα αυτό και με ποιους όρους. Και ο ελληνικός αμπελοοινικός τομέας και οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου θα πρέπει να εξετάσουν τι συμφέρει καλύτερα τη χώρα μας.

Δύο σενάρια για το μέλλον της Αμπελουργίας

    Άμεσα θα επηρεάσει τη σχέση της νέας ΚΑΠ με την αμπελουργία το μέλλον των δικαιωμάτων φύτευσης. Όπως επισημαίνει η ΚΕΟΣΟΕ, υπάρχουν δύο σενάρια:

Κατάργηση δικαιωμάτων φύτευσης

    Εάν τα δικαιώματα φύτευσης καταργηθούν το 2015, τότε η ΚΟΑ Οίνου θα ενταχθεί στην ΚΑΠ 2020, με ταυτόχρονη κατάργηση των ειδικών μέτρων για επισήμανση, ΠΟΠ / ΠΓΕ, Προβολής Προώθησης, οινολογικών πρακτικών. Στην περίπτωση αυτή το αμπέλι θα ακολουθήσει τις οριζόντιες διατάξεις όσον αφορά την ενιαία ενίσχυση (α΄ πυλώνας) και την ανάπτυξη της υπαίθρου (β΄ πυλώνας).

    Η Κομισιόν έχει ξεκαθαρίσει ότι τα μέτρα πρασινίσματος της ΚΑΠ, από τα οποία εξαρτάται το 30% των νέων ενισχύσεων, θα εφαρμόζονται και στο αμπέλι.

Βασικό επιχείρημα των Βρυξελλών για την απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης είναι το γεγονός ότι η νέα ΚΑΠ αίρει την έννοια των ποσοστώσεων και το ότι η απαγόρευση των δικαιωμάτων συνάδει με ποσόστωση.

    Όπως επισημαίνει η ΚΕΟΣΟΕ, ένα άλλο θέμα που προκαλεί προβληματισμό είναι το ζευγάρι μέτρων : Απαγόρευση φυτεύσεων – Αναδιάρθρωση. Για παράδειγμα στην Ισπανία το πιο δημοφιλές μέτρο της ΚΟΑ Οίνου. (Αναδιάρθρωση και μετατροπή αμπελώνων) έχει συμβάλλει ξεκάθαρα στην αύξηση των παραγόμενων ποσοτήτων οίνου παρά την απαγόρευση φυτεύσεων, με ισχύ για μια τριετία του κάθε-στώτος των εκριζώσεων με πριμοδότηση, καθεστώς στο οποίο η Ισπανία αναδείχθηκε πρωταθλήτρια.

    Στον αντίποδα αυτού του προβληματισμού αναπτύσσεται και ο προβληματισμός τον οποίο η ΚΕΟΣΟΕ έχει θέσει έντονα στις Copa – Cogeca για το ζευγάρι: Απαγόρευση φυτεύσεων –εκρίζωση με πριμοδότηση.

Διατήρηση δικαιωμάτων φύτευσης και μερική ΚΟΑ

    Στο σενάριο αυτό δεν εφαρμόζεται η στόχευση της άρσης απαγόρευσης των δικαιωμάτων φύτευσης συνεπώς στο σημείο αυτό η ΚΟΑ Οίνου, διατηρεί ειδικά χαρακτηριστικά έξω από την ΚΑΠ 2020.

    Το γεγονός αυτό δεν σημαίνει ότι μετά το 2013 οι διατάξεις δεν θα είναι δυσμενέστερες για τον αμπελοοινικό τομέα. Και σ΄ αυτό το σενάριο πολλά από τα μέτρα της ΚΟΑ Οίνου θα καταργηθούν και θ΄ αντικατασταθούν με τα οριζόντια ισχύοντα μέτρα.

    Το πέρασμα από την κάθετη νομοθεσία (ΚΟΑ Οίνου ) στην οριζόντια (ΚΑΠ) για την προβολή προώθηση θα έχει συνέπειες: Η επιλογή των προτάσεων θα γίνεται από την Κομισιόν, ενώ δεν θα υπάρχει εγγύηση ότι ο αμπελοοινικός τομέας, θα έχει ελάχιστο προϋπολογισμό όπως σήμερα, αφού η πολιτική προώθησης της ΚΑΠ αφορά όλα τα προϊόντα . Ένα άλλο θέμα που πρέπει να αποσαφηνισθεί είναι το εάν και σε ποιο ύψος, θα διατηρηθεί ο προϋπολογισμός της ΚΟΑ Οίνου εντός ή εκτός ΚΑΠ.

Αρνητική η Copa-Cogeca στην απελευθέρωση φυτεύσεων

    Η απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης, εισάγει τον κίνδυνο να οδηγηθούμε σε αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος δια μέσω της βιομηχανικής αμπελοκαλλιέργειας, περισσότερο εντατικής εις βάρος των εκμεταλλεύσεων οικογενειακού χαρακτήρα, καθώς επίσης να οδηγηθούμε σε σοβαρές ανισορροπίες στη διατροφική αλυσίδα επισημαίνει σε έκθεσή της η Copa-Cogeca.

    Θα έχει επίσης επιπτώσεις στο περιβάλλον καθώς και τη διευθέτηση εδαφών, γιατί θα προκαλέσει σημαντικές αλλαγές μεταξύ διαφορετικών ζωνών (η καλλιέργεια θα μπορεί να μετακινηθεί από ορεινά σημεία ή φτωχά εδάφη σε ζώνες πιο αποδοτικές), προκαλώντας έτσι την απώλεια ταυτότητας των αγροτικών περιοχών.

    Ταυτόχρονα θα δημιουργήσει περιβαλλοντικά προβλήματα, σε ορισμένες ζώνες που εκτός από το αμπέλι, δεν υπάρχει εναλλακτική καλλιέργεια.

    Να τονισθεί ότι το αμπέλι αποτελεί ένα έτοιμο αντιπυρικό φράγμα, γεγονός που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζώνη της Μεσογείου.

    Η απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης θα προκαλέσει επίσης στις περισσότερο παραγωγικές ζώνες, πλεονάσματα παραγωγής, γεγονός με αποτέλεσμα ισοπεδωτικό σε όλες τις αγορές, που θα έχει σαν συνέπεια την κατάρρευση των τιμών οίνου και κατά συνέπεια του εισοδήματος των αμπελοκαλλιεργητών. 

Ολόκληρη η έκθεση έχει ως εξής:

Οίνος: Ένας δυναμικός τομέας

    Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις οίνου είναι μαζί με άλλες υπό όρους οι πλέον αποδοτικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι οινοποιοί όντας παραγωγοί ανταμείβονται για την εργασία τους και καλύπτουν οικονομικά τους συντελεστές παραγωγής της επιχείρησής τους με έσοδα προερχόμενα από την αγορά, ανεξάρτητα από το ότι όπως και η πλειοψηφία των γεωργών της ΕΕ, δεν μπορούν να καλύψουν το σύνολο του κόστους παραγωγής.

Στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο οίνος αποτελεί ένα αγροτικό προϊόν υψηλής προστιθέμενης αξίας και κάθε οίνος είναι ένα μοναδικό προϊόν. Χάρη στην ύπαρξη δικαιωμάτων φύτευσης και της εγγύησης αυτού του μοναδικού χαρακτήρα, οι ευρωπαίοι αμπελουργοί μπόρεσαν να μεταφέρουν την προστιθέμενη αξία στην παραγωγή τους και να τη διατηρήσουν εντός του γεωργικού τομέα.

Ο οίνος αντιπροσωπεύει την αιχμή του δόρατος του αγροτοδιατροφικού εμπορίου της ΕΕ έναντι των Τρίτων Χωρών εκ του γεγονότος ότι οι εξαγωγές του τομέα έφθασαν τα 6,7 δις ευρώ το 2010. Εξάλλου ο οίνος αντιπροσωπεύει περίπου το ένα τέταρτο των εξαγωγών της ΕΕ επί των αγροτικών προϊόντων. Η αμπελοκαλλιέργεια παίζει συνεπώς ένα ρόλο σημαντικό, από οικονομική άποψη.

Η άμπελος συμμετέχει ολοκληρωτικά στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού τοπίου εδώ και αιώνες.

Οι αμπελουργικές ζώνες έχουν εξελιχθεί σε ένα προτιμώμενο προορισμό για τους τουρίστες που θέλουν να επωφεληθούν από το τοπίο, τον πολιτισμό, την γαστρονομία. Εάν συνεπώς απελευθερωθούν τα δικαιώματα φύτευσης, εισάγεται ο κίνδυνος απώλειας της ταυτότητας πολλών αμπελουργικών ζωνών με αντίκτυπο στα εισοδήματα, ακόμη και αυτών του οινοτουρισμού.

Τα δικαιώματα φύτευσης είναι ποσοτικό και ποιοτικό εργαλείο διαχείρισης των αμπελώνων, που δεν αποτελεί φρένο στην εγκατάσταση νέων και την ανάπτυξη.

Το σημερινό ευρωπαϊκό σύστημα δικαιωμάτων φύτευσης στον τομέα οίνου, υπάρχει για να πλαισιώνει το Δυναμικό παραγωγής δια μέσω ενός συστήματος αδειοδότησης της καλλιέργειας.

Δεν καθορίζει συνεπώς ποσότητες παραγωγής για κάθε παραγωγό. Ο παραγωγός που επιθυμεί ν’ αποκτήσει ένα δικαίωμα φύτευσης από το εθνικό αποθεματικό, πρέπει να τεκμηριώσει την εμπορική διέξοδο της παραγωγής του.

Το αμπέλι είναι ένα πολυετές φυτό, του οποίου η μέση διάρκεια ζωής, αναφέρεται σε πολλές δεκαετίες.

Εξάλλου η αναγκαία επένδυση είναι αρκετά δαπανηρή και για το λόγο αυτό η προσαρμογή του δυναμικού στις ανάγκες της αγοράς είναι αρκετά βραδεία. Το καθεστώς δικαιωμάτων φύτευσης ρυθμίζει την αύξηση των πωλήσεων και την κανονική αύξηση της επιφάνειας των αμπελώνων, αποσκοπώντας στην διατήρηση ισορροπίας των αγορών μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Το αμπέλι επίσης εγγυάται την ανάπτυξη της υπαίθρου, αφού απαντά στο στόχο της διατήρησης των οικογενειακών εκμεταλλεύσεων με κοινωνικοοικονομικές προεκτάσεις.

Επιπλέον το σύστημα των δικαιωμάτων φύτευσης, επιτρέπει μεταξύ άλλων να συνοδευτεί η εγκατάσταση νέων χάρη στα κριτήρια προτεραιότητας με αναδιανομή και εξαιτίας της δωρεάν διάθεσης, χωρίς πρόσθετα κόστη.

Οι προβλέψιμες συνέπειες της κατάργησης του καθεστώτος των δικαιωμάτων, είναι δραματικές

Η απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης, εισάγει τον κίνδυνο να οδηγηθούμε σε αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος δια μέσω της βιομηχανικής αμπελοκαλλιέργειας, περισσότερο εντατικής εις βάρος των εκμεταλλεύσεων οικογενειακού χαρακτήρα, καθώς επίσης να οδηγηθούμε σε σοβαρές ανισορροπίες στη διατροφική αλυσίδα.

Θα έχει επίσης επιπτώσεις στο περιβάλλον καθώς και τη διευθέτηση εδαφών, γιατί θα προκαλέσει σημαντικές αλλαγές μεταξύ διαφορετικών ζωνών (η καλλιέργεια θα μπορεί να μετακινηθεί από ορεινά σημεία ή φτωχά εδάφη σε ζώνες πιο αποδοτικές), προκαλώντας έτσι την απώλεια ταυτότητας των αγροτικών περιοχών.

Ταυτόχρονα θα δημιουργήσει περιβαλλοντικά προβλήματα, σε ορισμένες ζώνες που εκτός από το αμπέλι, δεν υπάρχει εναλλακτική καλλιέργεια.

Να τονισθεί ότι το αμπέλι αποτελεί ένα έτοιμο αντιπυρικό φράγμα, γεγονός που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη ζώνη της Μεσογείου.

Η απελευθέρωση των δικαιωμάτων φύτευσης θα προκαλέσει επίσης στις περισσότερο παραγωγικές ζώνες, πλεονάσματα παραγωγής, γεγονός με αποτέλεσμα ισοπεδωτικό σε όλες τις αγορές, που θα έχει σαν συνέπεια την κατάρρευση των τιμών οίνου και κατά συνέπεια του εισοδήματος των αμπελοκαλλιεργητών.

Κανένα εναλλακτικό σύστημα, εκτός αυτού των δικαιωμάτων φύτευσης δε μπορεί ν΄αντιμετωπίσει: το πλαίσιο των φυτεύσεων που διέπει την παραγωγή οίνων ΠΟΠ, ΠΓΕ και Ποικιλιακών οίνων

Οι διαφορετικές κατηγορίες οίνου δεν είναι ανεξάρτητες η μια από την άλλη. Είναι συνεπώς επιτακτικό το πλαίσιο των φυτεύσεων να εφαρμοσθεί για όλους τους τύπους παραγωγής.

Το σύστημα των δικαιωμάτων φύτευσης δεν προκαλεί καμιά επιβάρυνση στον προϋπολογισμό της ΚΑΠ.

από agronews