Κληματιά: Ιστορία αιώνων κρυμμένη κάτω από την αιθάλη !

Το πρώτο έργο της αρχαιολογικής υπηρεσίας στην Ήπειρο που είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ, με παράλληλο αρχαιολογικό και όχι μόνο ενδιαφέρον,, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στην Κληματιά.

    Η 8η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων έχει ξεκινήσει εδώ και μερικούς μήνες το έργο της αποκατάστασης του αρχαιολογικού πάρκου μεταβυζαντινών μνημείων, όπως ονομάζεται το σύνολο των 5 μνημείων στην ευρύτερη περιοχή, που θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα της υπηρεσίας, μέσα από την ολοκλήρωση του οποίου, θα προκύψουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορική, κοινωνική και οικονομική ζωή της μεταβυζαντινής περιόδου.

    Σύμφωνα με την προϊσταμένη της 8ης ΕΒΑ Βαρβάρα Παπαδοπούλου στα τρία από τα πέντε συνολικά μνημεία του προγράμματος έχουν βρεθεί σημαντικές τοιχογραφίες και στην εκκλησία του Αγ. Δημητρίου στην Κληματιά (που χρονολογείται από το 1558) γίνεται ουσιαστικά ένα…

πιλοτικό βήμα, για να διαπιστωθεί τι μπορεί να προκύψει ως πληροφορία και γνώση για την περίοδο κατασκευής των μνημείων.

    Επίκεντρο των εργασιών τους πρώτους μήνες υλοποίησης του έργου είναι ο ναός του Αγίου Δημητρίου στο κέντρο της Κληματιάς, στο οποίο από τις αρχές Απριλίου εξελίσσονται εργασίες καθαρισμού των σπάνιων τοιχογραφιών του, ενώ προηγήθηκαν κάποιες εργασίες στον περιβάλλοντα χώρο στα τέλη του 2010.

    Στο σύνολο των εργασιών που πρόκειται να γίνουν περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων επισκευές στεγών, τοποθέτηση νέων παραθύρων όπου αυτό απαιτείται, αποξήλωση παλαιών και τοποθέτηση νέων ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων και άλλα.

    Βασική προτεραιότητα ωστόσο σύμφωνα με την κα Παπαδοπούλου είναι ο καθαρισμός, η συντήρηση και η ανάδειξη των τοιχογραφιών. Τοιχογραφίες που ανάγονται στα μέσα του 16ου αιώνα, όμως το σημαντικότερο είναι ότι επιβεβαιώνεται πλέον ότι πρόκειται για έργο των σπουδαίων Θηβαίων ζωγράφων του 16ου αιώνα, αδελφών Φράγκου και Γεώργιου Κονταρή που εργάστηκαν σε πολλά μνημεία της Ηπείρου την ίδια περίοδο.

    Πολλά πράγματα και πολλές απορίες θα είχαν ήδη λυθεί εάν υπήρχε η κτητορική επιγραφή του ναού, όμως αυτή έχει χαθεί, πιθανότατα στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, όταν έγινε η επέκταση του ναού.

    «Από την τεχνοτροπία ωστόσο μπορούμε με βεβαιότητα να εντάξουμε το έργο αυτό στο εργαστήριο των αδερφών Κονταρή, που ξέρουμε ότι έχουν εργαστεί και στην εκκλησία Μεταμόρφωσης Σωτήρος στην ίδια περιοχή.

    Θα προσπαθήσουμε στην πορεία να διαπιστώσουμε εάν εργάστηκαν και οι δύο ή ο ένας εξ’ αυτών στον Άγ. Δημήτριο ή εάν εργάστηκαν άτομα από το εργαστήριό τους. Είναι ωστόσο μία πολύ καλή ζωγραφική, χαρακτηριστική της σχολής ΒΔ Ελλάδας, ένα κορυφαίο έργο τους και είμαστε ευτυχείς που ξεκινάμε από αυτό», σημείωσε η κα Παπαδοπούλου.

    Η αρχαιολόγος Πολυξένη Δημητρακοπούλου που είναι και υπεύθυνη του έργου τόνισε, ότι ο ναός χρονολογείται το 1558, ωστόσο οι τοιχογραφίες προσδιορίζονται τη δεκαετία μέχρι το 1568.
     «Είναι σίγουρα το ίδιο συνεργείο που εργάστηκε στο ναό της Μεταμόρφωσης, κάτι που συμπεραίνουμε με τον παραλληλισμό της εικονογράφησης. Με την πρόοδο των εργασιών μπορούμε να διαπιστώσουμε εάν έστω ο ένας εκ των αδελφών Κονταρή εργάστηκε σε αυτόν το ναό», σημείωσε.

Αρκετές δυσκολίες

    Το έργο του καθαρισμού και της συντήρησης των τοιχογραφιών δεν είναι εύκολο, ειδικά μάλιστα από τη στιγμή που σύμφωνα με τον Μπάμπη Αποστολίδη, συντηρητή αρχαιοτήτων οι τοιχογραφίες ήταν εξαρχής καλυμμένες από αιθάλη, αλλά και σε διάφορα σημεία με λαδομπογιά, ασβέστη, βερνίκι και τσιμέντο.

    «Είναι αλήθεια, ότι δεν περιμέναμε τόσο μεγάλη δυσκολία στον καθαρισμό και στη διατήρηση των τοιχογραφιών, αλλά περιμέναμε σαφώς καλύτερα αποτελέσματα. Ουσιαστικά περιμέναμε να είναι πιο ανθεκτικές», τόνισε, ενώ η Βάσια Αυδίκου, επίσης συντηρήτρια αναφέρθηκε στην προσωπική ικανοποίηση που έχει ένας συντηρητής αποκαλύπτοντας τη μαγεία μίας τοιχογραφίας που ουσιαστικά παραμένει κρυμμένη από τα μάτια των πολιτών για αιώνες.
     Εκτός από τους δύο προαναφερθέντες στο ναό του Αγ. Δημητρίου εργάζονται ακόμη οι συντηρητές Κωνσταντίνος Τσιάγκρας, Αρετή Πρίγγη, ενώ για ένα δίμηνο στο πρώτο στάδιο των εργασιών, δούλεψε και η Βάσω Γκιοξάρη.

του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ από Ελευθερία